De oorsprong van de huidige Hessische bakovens gaat terug tot het midden van de 16e eeuw: graaf Johann VI van Nassau-Dillenburg verordonneerde in de "Bosverordening" van 18 januari 1562: "In elk dorp moeten meerdere gemeenschappelijke bakovens worden verordend". Enerzijds was het gemeenschappelijk bakken bedoeld om hout te besparen, aangezien de hulpbronnen in de regio langzaam schaars werden door het enorme verbruik van hout, bijvoorbeeld voor het smelten van ijzer. Anderzijds werd het brandgevaar voor de boerderijen, die meestal gebouwd waren van hout, klei en stro, met hun woningen en stallen, verminderd door een aparte ligging van de nu geïsoleerde bakhuizen. Als gevolg van deze verordening werden talrijke bakkerijen in het dorp gebouwd. Door de uitwisseling van informatie - handel, huwelijk en ambulante handel - die de grenzen van de heerlijkheid overschreed, werd dit voordelige model snel populair in heel Hessen. In het midden van de 19e eeuw beleefde de gemeenschappelijke bakkerijcultuur een renaissance, te beginnen in de toenmalige Pruisische provincies in wat nu Rijnland-Palts en Hessen zijn. In 1846/1847 veroorzaakten misoogsten grote ontberingen in heel Europa, ook in het koninkrijk Pruisen, waaronder het stadje Weyerbusch in het Westerwald. Toen de regering meel uitgaf, richtte burgemeester Friedrich Wilhelm Raiffeisen - die ook als de grondlegger van het coöperatieve systeem wordt beschouwd - een "broodvereniging" op. Het toegewezen meel werd verwerkt in een speciaal gebouwde bakkerij. Het hier gebakken brood kon tegen een gunstige prijs worden uitgedeeld aan de behoeftige bevolking. Buurdorpen in het Westerwald, het Lahn-Dill-gebergte, het Burgwald en de Schwalm namen het idee van de "bakhuis- en bakhuisvereniging" al snel over. Tegenwoordig zijn er veel bakhuizen waarvan de eerste stenen in dezelfde tijd werden gelegd. De kunst van het bakken van goed brood in een bakkerij heeft altijd veel ervaring vereist en heeft de gemeenschap gevormd. Het begon met het selecteren en snijden van geschikt hout, het nachtelijk verwarmen van de oven en het bepalen van de bakvolgorde. Dit werd vooraf door de bakkersgemeenschap bepaald, vaak door het lot. Het brooddeeg zelf werd meestal vooraf individueel gemaakt volgens een huisrecept en naar de bakkerij gebracht. Niet alleen de keuze van het meel, maar ook de temperatuur waarop de broden met de drukker in de oven gingen, was bepalend voor een goed succes. De tijd waarin het brood in de oven bleef, werd gebruikt voor communicatieve uitwisseling tussen de "Backesbäcker/innen" en was daarom belangrijk voor de dorpscohesie. Deze traditionele dorpsbakkerij maakte bijna vanaf het midden van de 19e eeuw tot in de 20e eeuw integraal deel uit van de plaatselijke voorziening. Door de technische ontwikkelingen beschikken veel huishoudens sinds het midden van de jaren vijftig over een eigen elektrische oven, zodat het gemeenschappelijk bakken in bakkerijen steeds minder belangrijk is geworden. Vooral in de jaren zestig werden veel bakhuizen gesloopt. Tot op heden zijn er echter nog talrijke bakkerijen en bakkerijverenigingen, vaak met een lange, ononderbroken traditie die tot op de dag van vandaag voortduurt, die op traditionele wijze bakken en de dorpsgemeenschap cultiveren. In Hessen beleeft het gemeenschapsbakken momenteel een wedergeboorte.
Text: Naturpark Lahn-Dill-Bergland
Bakkerij Wissenbach
Gebouwd in 1768 - als derde schoolgebouw met bakhuis aan de Altebach. Het prachtige vakwerkgebouw met meerdere verdiepingen overleefde twee grote branden in 1773 en 1879, die het dorp enorme schade toebrachten. De "Backes" vervulde verschillende functies tussen 1879 en 1950. Op de bovenverdieping werd een schoollokaal gebruikt en de verantwoordelijke onderwijzer woonde ook in een kamer. Een verdieping lager was de kleuterschool. De plaatselijke gevangenis was ook in het gebouw gevestigd en bood de gevangenen, meestal zwervers, een warme plek om te verblijven, aangezien de oven zich onder de kamer bevond. Zelfs timmerlui vonden op hun reis altijd een warme plek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog - in 1939 - werd één kamer gebruikt om ongedisciplineerde soldaten in de gevangenis te laten nadenken over hun misstappen. Toen het gebouw niet meer als school kon worden gebruikt, bood het onderdak aan gezinnen die op de vlucht waren. In de "Ahl Schul" werd ook een gemeenschapskantoor ingericht. De plattelandsvrouwen werden actief toen het historische gebouw gesloopt zou worden. Met de steun van de plaatselijke verenigingen slaagden zij erin het centrum van het dorp te behouden en in 1979 werd het volledig gerenoveerd. De plattelandsvrouwen namen de sponsoring over. Een van de twee ovens werd in 1980 gerenoveerd. De Backes werd nu door de dorpelingen gebruikt om brood en gebak te bakken. Voor de bakregels werden leistenen platen gebruikt, die nu nog steeds in het bakhuis hangen. In 2014 vormde zich een werkgroep van de huidige plattelandsvrouwen, ruimde het gebouw op en renoveerde een ruimte - die door hen wordt gebruikt voor enkele activiteiten. Op de bovenverdieping neemt het streekmuseum Eschenburg enkele zalen in beslag om een deel van zijn collectie op te slaan en zo elke museumbezoeker een levendig beeld te geven van collecties uit de plaatselijke geschiedenis. De brood- en gebakstraditie wordt voortgezet door de plattelandsvrouwen.
Vertaald met DeepL (www.deepl.com).
"Backes" maken deel uit van de landelijke traditie in vele dorpen tussen Westerwald en Vogelsberg
Contact en routebeschrijving
